امیر اسدالله علم در رژیم پهلوی

 

  

 

امیراسدالله با اعمال نفوذ پدرش‌، در 1323، پیشکار مخصوص محمدرضا شاه شد و این سمت را تا اواسط 1326 ش‌. حفظ کرد. در این سال از سوی قوام السلطنه به فرمانداری کل سیستان وبلوچستان منصوب شد; در 1327 ش‌. در کابینه دوم ساعد مراغه‌ای سمت وزارت کشاورزی را عهده‌دار شد. او این سمت را در کابینه رجبعلی منصور نیز حفظ کرد ودر کابینه رزم‌آرا وزیر کار شد

امیر اسدالله علم‌در 1298 شمسی در بیرجند متولد شد. پدرش ابراهیم علم معروف به «شوکت الملک‌» ـ از خوانین قائنات و سیستان ـ در کودتای 1299 ش. متحد رضاخان بود. او در پی این کودتا حکمران قائنات و سیستان و بلوچستان شد و چند دوره نیز وزارتخانه پست و تلگراف وتلفن را برعهده داشت‌. او در پنجم مرداد 1321 لیسانس (مهندسی کشاورزی‌) گرفت و سپس با دختر ابراهیم قوام ـ قوام الملک شیرازی ـ از رجال دوره رضاخان ازدواج کرد

 

با قتل رزم‌آرا ونخست وزیری مصدق‌، علم از سوی شاه سرپرست اداره املاک ومستغلات پهلوی شد. او درجریان کودتای 28 مرداد 1332 که به سقوط دولت مصدق انجامید، با عوامل جاسوسی انگلیس ازجمله برادران رشیدیان و شاپور ریپورتر هماهنگ بود و پس از کودتا وقدرت گرفتن شاه نیز در حلقة مشاوران شاه درآمد

پس از تشکیل کابینه دکتر منوچهر اقبال در فروردین 1336، علم در 27 اردیبهشت همان سال «حزب مردم‌» را درچارچوب تحقق سیاست‌های انگلیس در ایران تشکیل داد. اما ریاست وی بر این حزب تنها تا پایان دوران نخست وزیری اقبال ـ شهریور 1339 ـ دوام یافت و به دنبال افتضاحات انتخابات تابستان 1339 ـ مجبور به استعفا از دبیرکلی حزب مردم شد

مهمترین رویداد این دوره تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی بود. این لایحه به دلیل آنکه ماهیت ضداسلامی داشت مورد اعتراض شدید روحانیون به ویژه امام خمینی‌(ره‌) قرار گرفت و اوجگیری مخالفت‌های مردمی سبب شد تا علم از اصرار بر تصویب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی عقب نشینی کرده و لغو آن را در آذر 1341 اعلام نماید

برگزاری رفراندم ششم بهمن 1341 و تحریم آن توسط مردم‌، کشتار طلاب در مدرسه فیضیه قم در فروردین 1342، بازداشت حضرت امام خمینی در 15 خرداد 1342 و سپس سرکوب خونین قیام پانزده خرداد از دیگر رویدادهای عمده دوران نخست وزیری علم بود

علم سپس در 19 آبان سال 1345 وزیر دربار شد. وی همزمان چندین مقام تشریفاتی دیگر از جمله آجودانی مخصوص محمدرضا شاه‌، نمایندگی ویژه شاه در هیأت مدیره بنیاد پهلوی‌، عضویت درهیأت مدیره بنگاه ترجمه و نشر کتاب‌، مدیریت عامل کمیته پیکار با بیسوادی‌، عضویت در هیأت مدیره سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی و دبیرکلی «حزب مردم‌» را به تدریج برعهده گرفت‌. با این حال وزارت دربار مهمترین شغل سیاسی وی بود

علم ازعوامل فعال یکی ازشبکه‌های جاسوسی و اطلاعاتی به نام "بدامن" بود که توسط وی و «شاپور ریپورتر» در همسوئی با اقدامات امریکا و انگلیس‌، ساقط کردن دولت مصدق را برعهده داشت‌. این شبکه تحکیم پایه‌های سلطنت پهلوی را هدف خود قرار داده بود و در دو دهه پایانی عمر رژیم پهلوی نقشی فعال‌، اما پنهان‌، در عرصه سیاسی و اجتماعی و اقتصادی کشور داشت‌. این شبکه زمینه‌ساز توسعه نفوذ صهیونیست‌ها در ایران و عامل افتتاح سفارت اسرائیل در تهران بود.

علم تا هشت ماه قبل از مرگ یعنی به مدت دوازده سال وزیر دربار ویار وندیم محمد رضاشاه بود. علم دراین مدت علاوه بروزارت دربارمشاغل دیگری به شرح زیردارا بود: سرپرست املاک و مستغلات پهلوی، آژدان مخصوص شاه، نماینده منتخب شاه در هیأت مدیره بنیاد پهلوی، دبیر کل حزب مردم، ریاست دانشگاه پهلوی، عضو شورای عالی تقسیم املاک سلطنتی، عضو هیأت مدیره سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی، عضو هیأت مدیره بنگاه ترجمه ونشر کتاب، ریاست هیأت امنای دانشگاه مشهد، عضو هیأت امنای بنیاد فرهنگی ملکه پهلوی، مدیر عامل کمیته ملی پیکار جهانی بابی سوادی و... علم در سال های آخر دچار بیماری سرطان شد؛ چندی در بیمارستان های آمریکا به معالجه پرداخت. هنگامی که در آمریکا تحت معالجه بود شاه اورا از وزارت دربار تغییر دادو سمت اورا به امیر عباس هویدا داد وبه این ترتیب امیر اسدالله علم مرد قدرتمند دربار پهلوی واعجوبه سیاست در تاریخ معاصر ایران در25 فروردین 1357 در آمریکا در سن 59 سالگی درگذشت. امیر اسدالله علم فرزند ذکور نداشت واز وی تنها دو دختر باقی ماند. علم مردی بسیار متمول بودواملاک زیادی در خراسان سیستان و بلوچستان و فارس متعلق به او بود وغیراز مال الاجاره سالیانه مبلغ معتنابهی از کشاورزی خود بدست می- آورد. قسمت اعظم زعفران ایران به او تعلق داشت و بهره برداری او در کشور به مراتب از شاه بیشتر بود. وی قدیمی ترین و مورد اعتمادترین دوست شاه بود. هیچ ایرانی دیگری به اندازه او به شاه نزدیک نبود، شاه اغلب مسایل محرمانه را باعلم درمیان می گذاشت و حرف پذیری زیادی از علم داشت. سالهای متوالی چه ضمن خدمت و چه خارج از آن، اسدالله علم با نفوذترین چهره در پشت تاج تخت ایران بود. بدون شک علم را باید یکی از مهمترین مسؤلان واقعی حکومت محمد رضا شاه پهلوی دانست.

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد